İstanbul’un Irgatları

İstanbul’un Irgatları, Osmanlı İmparatorluğu’nun günbatımında, farklı milliyetçilikler arasındaki rekabetçi çatışmalara
teslim olmayan alternatif bir ufuk ihtimalini, İstanbul’un ilk sosyalist örgütlenmesi sayılabilecek bir kümenin faaliyetleri
aracılığıyla okuyucuya sunuyor. II. Meşrutiyet İstanbul’unda özgün bir işçi sınıfı örgütlenmesi çabası yürüten, ağırlığını
Rumların oluşturduğu Türkiye Sosyalist Merkezi ve ardılları bu çalışmanın odağında yer alıyor.
İstanbul’un ilk 1 Mayıs kutlamasından, enternasyonal konferanslara, Osmanlı meclisindeki sosyalizm tartışmalarından
tabandan işçi örgütlenmeleri inşası çabalarına, okur buluşmalarından grevlere, Bomonti’nin çocuk işçilerinden ilk
sosyalist kadın örgütlenmesine, sosyal demokrasiden anarko sendikalizme, Bulgar sosyalistlerinden IWW militanlarına,
İstanbul’dan, Selanik’e, Sofya’ya, Atina’ya, Berlin’e, Paris’e ve hatta Chicago’ya, Türkiye Sosyalist Merkezi geniş bir
zemine yayılacak bir tecrübeye basılan ilk adımı teşkil ediyor.
İstanbul’un Irgatları’nın genişletilmiş yeni baskısı, ilk baskıdan çoğu şimdiye dek incelenmemiş yeni kaynakların anlatıya
eklenmesiyle farklılaşmakta. Bu farklı kaynakların yardımıyla, II. Meşrutiyet dönemi Osmanlı başkentinde gelişen işçi
hareketinin örgütlenme, pratik ve ideolojik evrimini, farklılık ve gerilimlerini ilk baskıdan çok daha canlı
bir biçimde tasvir edebilmeyi başarıyor.
İstanbul’un Irgatları’nda berber çırakları, marangozlar, simitçiler, matbaacılar, kunduracılar, terziler, şemsiye işçileri,
öğretmenler, liman işçileri, Türkiye Sosyalist Merkezi’nin yayın organı olan O Ergatis’in (Irgat) sayfalarından, İstanbul’un
işliklerine, atölyelerine ve sokaklarına taşıyor, II. Meşrutiyet döneminin işçi hareket ve örgütlenmelerinin faili ve tanığı
olarak “ezilenlerin geleneği”nde unutulmuş bir sayfayı gözlerimizin önüne seriyorlar.