Arapdilli Doğu Ortodoksları–Üç Milliyetçiliğin Gölgesinde Kadim Bir Cemaat

Uluslar ve etnik grupları, sanki bunlar, dil, din ve âdetlerdeki benzerlikler yoluyla bir araya gelmiş homojen gruplarmış gibi düşünme eğilimi aşikârdır. Ancak gerek yaşanmış deneyimim gerekse geçmişe dair her makul çalışmanın ortaya koyduğu üzere hiçbir şey gerçeğe bu iddiadan daha uzak değildir. Dahası homojenleştirme eğilimi, farklı ve rekabet halindeki aidiyet biçimleri arasında kalan, yani farklı siyasal, dinsel/mezhepsel ya da etnik gruplar arasındaki “sınır geçişlerinde” yer alan topluluklar söz konusu olduğunda, bu toplulukların hayatta kalma stratejilerini, kültürel mirasını ve işlevini bir bütün olarak görmezden gelme tehdidi de yaratır. Antakya’nın Arapdilli Doğu Ortodokslarına dair kolektif bir yayın, aslında bir hayli gecikmiş bir projedir. Bu kadim topluluk, Bizans, Osmanlı, Suriye ve Türkiye kültürlerine yaptığı büyük katkılara karşın uluslararası bilim camiasında gözden kaçan bir konu olarak kalmıştır. Elinizdeki kitap, farklı alanlardan uzmanların bu topluluğun geçmiş ve bugünkü deneyimlerinin farklı boyutlarını aydınlatan çalışmalarını ilk defa bir araya getirmektedir. Birinci bölümde Haris Rigas, Arapdilli Doğu Ortodokslarını bir diyaspora olarak inceleyip, kimliklerinin tarihsel oluşumunu Kemalizm ve Baasçılık gibi iki modern siyasal hareketin açığa çıkardığı imkân ve tehditlerle karşılıklılık içerisinde ele alırken, ikinci bölümde Şule Can ve Zerrin Arslan, topluluk mensuplarıyla yapılan derinlemesine mülakatlar aracılığıyla topluluğun tarihsel vatanı Antakya’da karşı karşıya olduğu güncel gerçekliği irdeliyor. Üçüncü bölümde Özgür Kaymak ve Anna Maria Beylunioğlu, topluluğun İstanbul’da yaşayan mensuplarının aidiyet biçimleri ve İstanbul Rum toplumuna meşakkatli entegrasyon sürecine odaklanırken, Polina Gioltzoglou Tokaçlı köyünde gerçekleştirdiği ve maddi kültür, mutfak pratikleri ve aidiyet arasındaki etkileşimi incelediği katılımcı gözlem çalışmasını okuyucuya sunuyor.