Çıngıraklı Tatar

Hayatı romanlara ve filmlere konu olacak ölçüde renkli bir sima olan, kendi neslinin en üretken ve nüfuz sahibi yazarı Teodor Kasap’ın 65 senelik ömrüne sığdırdıkları hayal gücünün sınırlarını zorlar. On sene boyunca Paris’te Alexandre Dumas’nın asistanlığını yapmış, İtalya’nın bağımsızlık mücadelesinde Giuseppe Garibaldi’nin yanında yer almış, 1870’te İstanbul’a döndükten sonra birbiri ardına çıkardığı gazetelerle henüz serpilmekte olan Osmanlı gazeteciliğine damgasını vurmuş, mizah basınının önderliğini yapmış, telif ve tercüme eserleriyle modern Türkiye tiyatrosunun oluşumuna hizmet etmiş ve Osmanlıcılık davasının iflah olmaz bir neferi olarak Osmanlı siyasetinde derin izler bırakmış bu Kayserili Rum, maalesef tarih yazıcılığımızda hak ettiği ilginin bir cüzünü dahi görememiştir.

Fikir ve kalem arkadaşları Namık Kemal ve Ahmed Midhat yirminci yüzyıl Türk edebiyat tarihçileri tarafından abideleştirilir, günümüze hâlâ seslenebilirken Kasap’ın entelektüel mirası, çöken Osmanlılık davasının yıkıntıları altında kaybolup gitti.

Çıngıraklı Tatar, Teodor Kasap’ın Diyojen‘in kapatılmasının akabinde 1873 senesi baharında dört ay süreyle 29 sayı yayımladığı bir mizah gazetesi. Tamamı ilk defa Latin alfabeli Türkçede ve orijinal tasarımına sadık kalarak yayımlanan bu gazetenin sayfalarını çevirirken Kasap’ın alaycı üslubu, eleştiri ile ironiyi bir araya getirmekteki ustalığı, halk dilini kullanmaktaki vuzuhu, dönemin İstanbul’unun karmaşık toplumsal varoluşunun adeta bir fotoğrafını sunuşu ve Osmanlıcılığa tutkulu bağlılığı karşısında hayranlık duymamak mümkün değil. On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı fikir dünyasının en müstesna figürlerinden biri olan Teodor Kasap, her satırında bizi hala gülümseterek ruhumuzu hafifletmekle kalmıyor, her türlü ayrımcılıktan azade ve insan olmak paydası üzerine inşa edilecek bir siyasetin imkânına dair de umut vadediyor.